छैसठ्ठी वर्षपछि जुरेको संयोग

गोपीकृष्ण ढुंगाना

|

काठमाडौं : उमेरले ९५ टेकेका राष्ट्रकवि माधव घिमिरे उस्तै हँसिला देखिन्थे। ९४ पुगेका सत्यमोहन जोशी त 'जुरेली' नै भए। ९१ पुगेका मदनमणि दीक्षित ठमठम हिँडेरै आए। ८९ पुगेका श्यामदास वैष्णवको जोश उस्तै। यस्ता ६० वरिष्ठ स्रष्टाको भेलाले शनिबार नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानमा बेग्लै रौनक थप्यो। वरिष्ठ स्रष्टा भनिरहेका थिए, 'साहित्यमा यो ऐतिहासिक जमघट हो।'

भेलापछि परिसरमा रहेको डबलीमा तीन लाइनमा सजिए स्रष्टा। फोटोपत्रकारले त्यो ऐतिहासिक क्षणको तस्बिर खिचे। राष्ट्रकवि घिमिरेले तत्काल प्रतिक्रिया दिए, 'आज स्रष्टाहरूको ऐतिहासिक भेला भयो। यी फोटा केही बेरमै विश्वव्यापी बन्नेछन्। अद्भुत समयसँगै विकास भएको प्रविधिले नेपालको यो ऐतिहासिक क्षण सबैले थाहा पाउनेछन्। म आज सबैको साथमा बसेर फोटो खिच्दा रोमाञ्चित छु।'

८४ वर्ष पुग्दा बाँचेको खुसियालीमा उत्सव मनाएको स्मरण गर्दै उनले थपे, 'वास्तवमै नब्बे नाघेका स्रष्टासहितको यो भेला सहज विषय होइन, थाहा छैन हामीमध्ये को कति समयसम्म कतिन्जेल बाँचौंला।'

यो मौका जुराइदिएको थिया- लेखक सूर्य सुवेदी र उनको पुस्तक 'सिर्जना र दृष्टिकोण'का प्रकाशक हिमालय बुक स्टलले। यस्तो ऐतिहासिक क्षण यसअघि राजधानीको त्रिचन्द्र क्याम्पसको सरस्वती सदनमा २००४ सालमा भएको वरिष्ठ साहित्यकारबताउँछन्।

त्यसको संयोजन केदारमान व्यथित र जगदीशशमशेर राणाले गरेका थिए। उक्त तस्बिर चित्तरञ्जन नेपालीसँग छ। राजधानीबाहिर इलामको करफोकमा २००९ सालमा यस्तै अर्को ऐतिहासिक जमघट भएको थियो जसको संयोजन नरेन्द्रनाथ बास्तोला र महानन्द सापकोटाले गरेका थिए। त्यसको तस्बिर डा. तारानाथ शर्मासँग छ।

नब्बे नाघेका स्वामी प्रपन्नाचार्य र धर्मराज थापा भने कार्यक्रममा आउन सकेनन्। २००५ साल र सोभन्दा अघि जन्मिएर दशकौं साहित्यमा सेवा गरेका ५९ जनाको अन्तर्वार्ता छापिएको 'सिर्जना र दृष्टिकोण' पुस्तक लोकार्पणपछि श्यामदासले भने, 'प्रशंसनीय ऐतिहासिक यो भेला अन्तर्राष्ट्रिय जगत्मा नेपाली वाङ्मयको महत्त्व देखाउन उदाहरणीय हुनेछ।'

कृतिमा अन्तर्वार्ता समेटिएकामध्ये विजय मल्ल, यदुनाथ खनाल, महानन्द सापकोटा, भानुभक्त पोखरेल, जगदीश घिमिरे र माधवलाल कर्माचार्यको भने निधन भइसकेको छ। उच्च रक्तचाप, मधुमेह र मिगौलाको रोगले पीडित कृष्णप्रसाद पराजुलीले भेलाले आफूलाई कृति लेख्न हौस्याएको बताए। उनले भने, 'मेरो आयु लम्बिएको अनुभूति गर्न पाएँ।' सत्यमोहनले भेलालाई 'इन्साइक्लोपेडिया'को संज्ञा दिए।

डा. खगेन्द्रप्रसाद लुइँटेलले ऋषितुल्य स्रष्टाको जमघटले साहित्यको उचाइमा अर्को इँटा थपेको बताए। प्राध्यापक तुलसी दिवसले वरिष्ठ स्रष्टाहरूको अन्तर्वार्ता प्रकाशनमात्र नभई श्रव्य र दृश्यसमेतको सँगालो तयार पार्नुपर्ने बताए। भुवन ढुंगानाले वरिष्ठ महिला स्रष्टाको पनि ऐतिहासिक जमघट हुनु आवश्यक भएको बताइन्। भनिन्, 'महिलानेत्रीहरूले भित्रैदेखि आन्दोलित भएर यस्तो काम गरे हलचल ल्याउन सक्छ।'

सम्पादक एवं संयोजक सुवेदीले भोकै निरन्तर स्रष्टा किन लेखिरहेछन् भन्ने भित्री रहस्य पत्ता लगाउन ४१ वर्ष पहिलेदेखि लिएका अन्तर्वार्ता समेटेर कृति तयार पारेको बताए। उनले अन्नपूर्णसँग भने, 'राष्ट्रका सम्पत्तिसमेत बनेका स्रष्टाले आफैंले आफ्नाबारेमा के भन्दा रहेछन् भनेर खोतल्ने प्रयास हो यो।' कृतिले स्रष्टाका व्यक्तित्व, कृतित्वका साथै करिब सय वर्षको साहित्यिक सेरोफेरोबारे समग्र खुराक दिनेछ।

कार्यक्रममा कमल दीक्षित, परशु प्रधान, श्यामप्रसाद शर्मा, तारानाथ शर्मा, रत्नशमशेर थापा, राजेश्वर देवकोटा, लोकेन्द्रबहादुर चन्द, गोविन्दप्रसाद लोहनी, तेजेश्वरबाबु ग्वंग:, गीता केशरी, यादव खरेल, रामदयाल राकेश, वासुदेव त्रिपाठी, शिव रेग्मी, माया ठकुरी, पद्मावती सिंह, पुष्कर लोहनी, गोपीकृष्ण शर्मा, दुर्गालाल श्रेष्ठ, तोया गुरुङलगायत थिए।

मिति : २०७० फागुन २५, आइतबार