महानगरका सडकमा अब नि:शुल्क पार्किङ

गोपीकृष्ण ढुंगाना |

काठमाडौं : काठमाडौं महानगरपालिकाले महानगरभित्रका सार्वजनिकस्थानमा पार्किङ नि:शुल्क गर्ने भएको छ। वार्षिक ५० लाखको हाराहारीमा पार्किङशुल्क उठाउने महानगरपालिकाले पुस १ गतेदेखि पार्किङशुल्क नलिने निर्णय गरेको हो।
पूर्वमा मनोहरा, पश्चिममा चक्रपथ, उत्तरमा बौद्ध र दक्षिणमा बागमती नदीक्षेत्र गरी ५१.६ वर्गकिलोमिटरमा फैलिएको महानगरले नौ क्षेत्रमा विभाजन गरी ७३ स्थानमा सशुल्क पार्किङ गराइरहेको थियो। महानगरपालिकाका कार्यकारीअधिकृत लक्ष्मण घिमिरेले पुस १ गतेदेखि महानगरभित्रका सबै सार्वजनिक स्थानमा पार्किङ नि:शुल्क हुने बताएका हुन्।
‘७३ स्थानमा सशुल्क पार्किङ गर्न गत फागुन ७ गते बोलपत्र आह्वान गरिएकोमा सर्वोच्च अदालत र पुनरावेदन अदालत पाटनमा मुद्दा प:यो। अदालतबाट स्टेअर्डर जारी भएको अवस्था छ’, उनले मंगलबार सञ्चारकर्मीलाई भने, ‘मुद्दा विचाराधीन भएको अवस्थाले हालसम्म पूर्वसञ्चालकहरूबाटै सञ्चालन हुँदै आएको सशुल्क पार्किङ महानगरपालिकाको मंसिर १४ गते बसेको बोर्ड बैठकले नि:शुल्क गर्ने निर्णय गरेको हो।’
उनका अनुसार, सशुल्क पार्किङ गर्ने सम्बन्धमा गत असार मसान्तमा सबैको म्याद समाप्त भएको छ।
स्थानीय स्वायत्त शासन ऐन, २०५५ र नियमावली २०५६ ले गरेको प्रावधानअनुसार महानगरपालिकाले पार्किङ शुल्क लिँदै आएको थियो तर उक्त शुल्क महानगरको कोषमा अत्यन्त न्यून स्थानको मात्र दाखिला हुने गरेको महानगरपालिकाको राजस्व महाशाखाप्रमुख ध्रुव काफ्लेले बताए। उनले भने, ‘तर त्यो भन्दा बढी स्थानमा क्लब, टोलसुधार, मन्दिर संरक्षण समितिलगायतका नाममा पार्किङशुल्क संकलन हुँदै आएको थियो।’
२०५२ सालदेखि महानगरपालिकाले सशुल्क पार्किङ उठाउँदै आएको थियो। काफ्लेका अनुसार, आर्थिक वर्ष २०६७/६८ मा ४६ लाख ६५ हजार, ६८/६९ मा ४९ लाख ७० हजार र ६९/ ७० मा ४६ लाख ४९ हजार रुपैयाँ संकलन भएको छ। रोजगारका लागि दैनिक ६ लाख मानिस महानगर भित्रिने र सानाठूला गरी दुई लाखभन्दा बढी सवारीसाधन गुड्ने महानगरपालिकाको तथ्यांक छ।
महानगरपालिकाले अल्पकालीन मापदण्ड लागू गरी अर्को व्यवस्था नहुन्जेल पार्किङ नि:शुल्क गर्ने घोषणा गरेको हो। ‘सवारीधनीमा आफ्नो सवारीको पार्किङ तोकिएको स्थानमा व्यवस्थापन गर्ने बानी बसाउने उद्देश्यले पनि यस्तो व्यवस्था गरेका हौं’, कार्यकारी अधिकृत घिमिरेले भने, ‘अल्पकालीन नि:शुल्क पार्किङ व्यवस्थापनमा सडक विभाग, यायातात व्यवस्था विभाग, उपत्यका ट्राफिक कार्यालय, व्यावसायिक भवनहरू र खुला क्षेत्र भएका सरकारी तथा निजी कार्यालयका साथै संघसंस्थासँग समन्वय गरेर काम गर्दैछौं।’
नि:शुल्क पार्किङका लागि महानगरपालिकाले आर्थिक व्यवस्थापन विभागप्रमुखको संयोजकत्वमा पाँच सदस्यीय कार्यदल गठन गरेको उनले जानकारी दिए। उनले भने, ‘नि:शुल्क पार्किङका लागि तोकिएका क्षेत्रमा बाहेक पार्किङ गर्न पाइँदैन। यदि त्यसरी जथाभावी पार्किङ गरेको पाइए त्यस्ता सवारीसाधनलाई एक पटकमा एक हजार रुपैयाँ जरिवाना गरिने छ।
सवारीसाधन सुरक्षित होऊन् भन्नका लागि यी स्थानको निरीक्षण गस्ती टोलीले गर्नेछ।’ त्यसरी जरिवाना गर्न खटिएका महानगरीय प्रहरीले असुलेको रकमबाट २० प्रतिशत रकम पाउने व्यवस्था गरिएको उनको भनाइ छ।
राजस्व महाशाखा संकलन कार्यक्रमका प्रमुख महेश काफ्लेले नि:शुल्क पार्किङ रहने स्थानमा सूचना पाटी राखिने बताए। उनले भने, ‘बिहान ६ देखि राति ९ बजेसम्म मात्र सवारी पार्किङ गर्न पाइनेछ। पार्टीमा पार्किङ क्षेत्रको नाम रहनेछ भने त्यहाँ कोरिएको रेखात्मक चिह्नभित्रै सवारीसाधन राख्नुपर्नेछ। अन्यथा एक हजार जरिवाना तिनुपर्छ।’ उनले सार्वजनिक स्थानको तुलनामा सवारीसाधनको चाप अधिक भएकाले पार्किङस्थलको व्यवस्थापन थप चुनौतीपूर्ण भएको बताए।
अल्पकालीन मापदण्डमा उल्लेख छ, ‘जथाभावी पार्किङशुल्क संकलन गरेर यस्ता अनौपचारिक क्षेत्रले राज्य कोषको आम्दानी छली गरी गुण्डागर्दीको संरक्षण गर्न, प्रशासन कमजोर बनाउन, समानान्तर कुशासित संयन्त्रको विकास गर्न र असुरक्षा वृद्धि तथा सुशासनको उपहास गर्न भरपुर सहयोग गरेकाले यो विकल्प खोजिएको हो।’